η ταξικη φυση του εμφυλιου απο την καλυβαψηλα στο βουνο

Η ταξική φύση του Εμφυλίου στα χρόνια της Κατοχής

Νοεμβρίου 7, 2009 in Εμφύλιος | by Πάνος

Meros15_Photo1_small

Η Εθνική Αντίσταση όπως έγινε από το ΄41 έως το ΄44 εξελίχτηκε στην κορυφαία τραγωδία του ελληνισμού, σε ολόκληρο τον εικοστό αιώνα. Μέσα στην Κατοχή ο λαός μας άγγιξε για πρώτη φορά από το 1821 το όνειρο… αλλά το όνειρο έγινε πολύ γρήγορα εφιάλτης: ήδη από το 1943 είχε ξεκινήσει ένας αδυσώπητος εμφύλιος πόλεμος. Ο Εμφύλιος 1943-49.

Η έναρξη του Εμφυλίου μέσα στην Κατοχή έγινε με βασική ευθύνη του ΚΚΕ. Και ήταν καταρχήν ένας ταξικός εμφύλιος πόλεμος. Η απόφαση του ΚΚΕ να εξοντώσει τις μη ελεγχόμενες από αυτό ένοπλες αντιστασιακές οργανώσεις, μόνο υπό αυτό το πρίσμα αποκτά νόημα.

Το ΚΚΕ ήταν η βασική δύναμη που δημιούργησε το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ. Χωρίς το ΚΚΕ η Εθνική Αντίσταση θα είχε άλλα χαρακτηριστικά. Θα ήταν και πάλι μαζική και δυναμική, αλλά θα ήταν ευθέως και χωρίς αντιρρήσεις όργανο της Αγγλικής πολιτικής. Που σημαίνει ότι θα ήταν και το πολιτικό όργανο επανίδρυσης του προηγούμενου καθεστώτος, με τα ξεκάθαρα αντικομμουνιστικά του χαρακτηριστικά.

Αμέσως μετά την κατάληψη της Ελλάδας έγινε προσπάθεια να στηθούν παρτιζάνικες ομάδες με επικεφαλής και στελέχη Έλληνες αξιωματικούς. Τις ομάδες αυτές ενθάρρυναν οι Άγγλοι και τους παρείχαν πλήρη υποστήριξη, αλλά δεν μπόρεσαν να αναπτύξουν σημαντική δράση, κατά κύριο λόγο επειδή συντρίφτηκαν μία προς μία από τον ΕΛΑΣ. Μόνο ο ΕΔΕΣ κατόρθωσε να ορθοποδήσει στην Ήπειρο, αλλά κι αυτόν τον σακάτεψε, μετά την απελευθέρωση, ο Άρης Βελουχιώτης. Επίσης, η ένοπλη ομάδα του Φωστερίδη, στην Ανατολική Μακεδονία, η οποία πρόλαβε να χτυπήσει πρώτη τον τοπικό ΕΛΑΣ. Γνωστότερη από τις οργανώσεις που διαλύθηκαν και εξοντώθηκαν ήταν το Σύνταγμα 5/42 της οργάνωσης ΕΚΚΑ, με τον συνταγματάρχη Ψαρρό, ο οποίος δολοφονήθηκε από στέλεχος του ΚΚΕ. Αντίστοιχα γεγονότα είχαν συμβεί ήδη στην Πελοπόννησο, στη Μακεδονία και αλλού. Όταν λέμε διάλυση ενόπλων τμημάτων, τα οποία είχαν σχηματισθεί για να πολεμήσουν τους κατακτητές, εννοούμε βίαιη, ένοπλη αντιπαράθεση, συλλήψεις και εκτελέσεις. Πολλές εκτελέσεις.

Το ΚΚΕ κυριαρχούσε στο ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ, ενώ στις εθνικόφρονες οργανώσεις είχαν ενταχθεί αξιωματικοί του στρατού, αντικομουνιστές, φιλοβασιλικοί, οι οποίοι άκουγαν το κορυφαίο σύνθημα του ΕΑΜ ‘λαοκρατία’ και τους σηκωνόταν η τρίχα. Αυτοί οι αξιωματικοί ήταν εξαιρετικά δύσκολο να συνεργασθούν με το ΚΚΕ, πολύ περισσότερο να δεχθούν την επικυριαρχία του. Η ελληνική κοινωνία υπήρχε, δεν προέκυψε στην κατοχή με παρθενογένεση. Ο μεγάλος διχασμός Βασιλιά και Βενιζέλου ήταν πολύ πρόσφατος, είχε διαμορφώσει ένα ευρύτατο και ιδεολογικά ανυποχώρητο εθνικιστικό – αντικομουνιστικό στρώμα στους αξιωματικούς, κατά τα άλλα θερμούς πατριώτες. Η δράση και οι ευθύνες του ΚΚΕ στη Μικρασιατική καταστροφή, η θέση που είχε πάρει για τη Μακεδονία, ήσαν επίσης γνωστές. Ακόμα πιο γνωστή ήταν η απόλυτη πρόσδεση του ΚΚΕ με τη Σοβιετική Ένωση, το απόλυτο κακό, εκείνα τα χρόνια, για τη συντριπτική πλειοψηφία των αξιωματικών. Την ίδια αντίληψη είχε το σύνολο της πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής ελίτ, αλλά και μεγάλα τμήματα των λαϊκών στρωμάτων.

Είναι δύσκολο να προσδιορίσει κανείς ποιος άρχισε την αντιπαράθεση ανάμεσα στις ένοπλες παρτιζάνικες ομάδες, αλλά είναι προφανές ότι, αντίθετα με τους άλλους, το ΚΚΕ (μέσω του ΕΛΑΣ) εφάρμοζε εξαρχής και με συνέπεια ένα ξεκάθαρο πολιτικό σχέδιο εκκαθάρισης των πολιτικών του αντιπάλων.

Η Αντίσταση γίνεται Επανάσταση, δηλαδή Εμφύλιος

Είναι μεγάλο θέμα κατά πόσον υπήρχε καν διαμορφωμένη αστική τάξη στην Ελλάδα το 1940, αλλά ας το αφήσουμε αυτό προς το παρόν. Ο πολιτικός κόσμος και η αστική τάξη στεκόντουσαν με συνέπεια στο πλευρό των συμμάχων, δηλαδή των Άγγλων. Η συμμετοχή τους στην Αντίσταση ξεκίνησε και επρόκειτο να συνεχισθεί με τον τρόπο που θεωρούσαν αποτελεσματικότερο οι Άγγλοι, δηλαδή παρουσία και δράση ένοπλων τμημάτων με αξιωματικούς στα μετόπισθεν του εχθρού, σαμποτάζ κλπ. Έπεσαν όμως όλοι πάνω σ΄ έναν ξαφνικό αστάθμητο παράγοντα, που τους ανέτρεψε πλήρως τα σχέδια: Το κράτος είχε ξαφνικά εξαφανιστεί, ιδιαίτερα στην επαρχία! Δεν υπήρχαν πια οι γνωστοί κατασταλτικοί μηχανισμοί, ενώ η κρατική γραφειοκρατία ήταν αποκλειστικά απασχολημένη με την επιβίωσή της.

Το αποτέλεσμα ήταν ότι σε όλη την ύπαιθρο κυριάρχησε το ΕΑΜ –ΕΛΑΣ, δηλαδή το ΚΚΕ, με τελείως διαφορετική αντίληψη για την οργάνωση της Αντίστασης: Μαζικές οργανώσεις, δημιουργία μεγάλων ενόπλων σωμάτων όχι από επαγγελματίες, αλλά από αγρότες και ορεσίβιους, πολιτική κατεύθυνση προς τη «λαοκρατία». Ο λαός αρχικά συμμετείχε μαζικά, με ενθουσιασμό. Το ΕΑΜ φρόντιζε για τις συγκοινωνίες και τις επικοινωνίες, τα σχολεία, την οργάνωση της κοινοτικής ζωής και την πολιτισμική δραστηριότητα. Δημιούργησε, κατά τόπους, τον καινοφανή θεσμό των λαϊκών δικαστηρίων, πήρε στα χέρια του τη βοήθεια για τα θύματα των επιδρομών που έκαναν οι κατοχικές δυνάμεις, οργάνωσε μέχρι και εθνικές εκλογές, τον Μάρτη του 44, έφτιαξε δηλαδή ένα καινούριο κράτος! ‘Κράτος’ χωρίς βασιλιά, χωρίς ευθεία αναφορά στους Άγγλους, με πρωτοφανείς συμμετοχικούς θεσμούς (οι οποίοι αμέσως ανέδειξαν την ταξική ή μάλλον την κομματική τους φύση) και, το κυριότερο, ‘κράτος’ με επικεφαλής την ηγεσία του ΚΚΕ! Όλα αυτά, συν ο αποκλειστικός στρατιωτικός έλεγχος της υπαίθρου, ήταν ήδη πολλά, σήμαιναν όμως πολύ περισσότερα για το τι θα συνέβαινε μετά την απελευθέρωση. Η ελληνική αστική τάξη αλλά και τα πλατιά φιλο-βασιλικά και αντικομμουνιστικά στρώματα δεν μπορούσαν να συμπράξουν, έχασαν το έδαφος κάτω από τα πόδια τους, οι ένοπλες αντιστασιακές οργανώσεις που δημιούργησαν συνετρίβησαν μία προς μία από το ΕΑΜ – ΕΛΑΣ. Εξάλλου, ορισμένα εκλεκτά μέλη της αστικής διανόησης (Σημίτης, Δεσποτόπουλος, Αγγελόπουλος, πολλοί εκπαιδευτικοί, λογοτέχνες κλπ) βρέθηκαν στο ΕΑΜ, έχοντας γοητευτεί από τη σαγήνη ενός νέου κόσμου ο οποίος (υποτίθεται ότι) θα ανέτελλε, μετά τη νίκη κατά του ναζισμού.

Ας δούμε λίγο πιο αναλυτικά αν το ΕΑΜ ήταν κυρίως εθνικοαπελευθερωτική οργάνωση ή ήταν ταυτόχρονα και πολιτικό κίνημα με στόχο την κοινωνική επανάσταση. Γιατί το δεύτερο χαρακτηριστικό του ήταν αυτό ακριβώς που σφράγισε τις εξελίξεις και οδήγησε την κατεχόμενη χώρα στον Εμφύλιο.

Εκ των υστέρων μπορεί καθένας να ισχυρίζεται ό,τι τον βολεύει. Πάντως τότε, στα 1943 – 44, οι άμεσα εμπλεκόμενοι δεν είχαν την παραμικρή αμφιβολία για την επαναστατική πολιτική φύση του ΕΑΜ. Η τόσο ξεκάθαρη αντίληψη των τότε δεξιών (αντικομμουνιστικών) δυνάμεων δεν είναι δυνατόν να υπήρξε προϊόν μαζικής αυθυποβολής ή προπαγάνδας. Άλλωστε το σύνθημα του ΕΑΜ ‘λαοκρατία’ ήταν αρκετά σαφές από μόνο του. Ωστόσο δε μπορούμε να πούμε ότι το ΕΑΜ είχε έτοιμο κανένα σοσιαλιστικό πρόγραμμα σοβιετικού ή μαρξιστικού τύπου. Περισσότερο εξέφραζε τον αγροτικό χαρακτήρα του αντάρτικου κινήματος, αφού οι αγρότες έτρεφαν πάντοτε μεγάλη αντιπάθεια για το καταπιεστικό και φορομπηχτικό κράτος της Αθήνας. Από την άλλη μεριά, μόνο οι πολιτικά αφελείς δεν έβλεπαν την πλήρη και αναντίρρητη καθοδήγηση του ΕΑΜ από το ΚΚΕ. Μονάχα οι πολιτικά άσχετοι δεν γνώριζαν την απόλυτη ταύτιση του ΚΚΕ με τα συμφέροντα, την πολιτική και την ιδεολογία της Μόσχας, άρα η κατεύθυνση προς μια πολιτική επιλογή σοβιετικού τύπου ήταν κάτι παραπάνω από προφανής. Θα ήταν ανεξήγητη η μαζική ένταξη της αγροτικής Ελλάδας στο ΕΑΜ και στον ΕΛΑΣ, εάν αυτές οι οργανώσεις ήταν απλά αντιστασιακές, με στόχο την απελευθέρωση της χώρας από τους κατακτητές. Δε φτάνει, δεν είναι αρκετό. Την Αντίσταση την έβλεπαν, από ένα σημείο και μετά, ως απαραίτητη προϋπόθεση για την επερχόμενη ‘λαοκρατία’ και αυτό έδινε μια εκπληκτική πολιτική δυναμική στο ΕΑΜ, δημιουργώντας παράλληλα και αναπόφευκτα και μια μεγάλη αντιεμική συσπείρωση. Αυτό που δεν έγινε το 1821 και τα επόμενα 120 χρόνια, άρχισε να φαίνεται πραγματοποιήσιμο μέσα στην Κατοχή, όταν ο λαός βρέθηκε με τα όπλα στα χέρια, εκμεταλλευόμενος, όπως είδαμε νωρίτερα, την πλήρη κατάρρευση του γνωστού κράτους. Αλλά το κράτος μπορεί να είχε καταρρεύσει, και στην πράξη αλλά και στη λαϊκή συνείδηση, ωστόσο δεν είχε συμβεί το ίδιο με το παράδειγμα που το ενέπνεε και το στήριζε. Και η προοπτική της εαμικής «λαοκρατίας» ήταν αυτό ακριβώς που οδήγησε στη μαχητική συσπείρωση και την πολιτική ενδυνάμωση του ετερόκλητου και με φαινομενικά αντίθετους στόχους αντικομμουνιστικού στρατοπέδου.

Στην Πελοποννησιακή Συνδιάσκεψη του ΕΑΜ, που έγινε τον Ιούνιο του ΄44 στη Στρέζοβα, κοντά στα Καλάβρυτα, η απόφαση ανέφερε ότι ‘…στα ερείπια του προδοτικού κράτους του Ράλλη, ξεπηδάνε τα πρώτα έμβρυα του αυριανού Λαοκρατικού Κράτους, με τη μορφή του θεσμού της Αυτοδιοίκησης και της Λαϊκής Δικαιοσύνης, που αποτελεί το μεγαλύτερο απόχτημα του Ελληνικού Λαού της 120χρονης ζωής του…’. Εδώ είναι το σημείο –κλειδί, που μπορεί να μας δώσει μια λογική ερμηνεία για τη δράση των ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΚΚΕ, αλλά και για τη μεγάλη αντικομμουνιστική συσπείρωση εναντίον τους, δηλαδή για την πραγματική αιτία του Εμφυλίου: ο Εμφύλιος ξεκίνησε μέσα στην Κατοχή ως κοινωνική επανάσταση.

Το ΕΑΜ είχε ξεκάθαρα αντικρατική, έναντι του παλαιού κράτους, και αντιβασιλική, αν όχι σοσιαλιστική πολιτική κατεύθυνση. Είχε καταφέρει να κατακτήσει τη μεγάλη πλειοψηφία του λαού; Οι ερευνητές λένε πως ούτε καν την σχετική πλειοψηφία δεν είχε, με εξαίρεση τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία. Είχε όμως τεράστιες πολιτικές δυνατότητες. Με αυτό που λέω εννοώ πως αν το ΕΑΜ έπαιρνε την εξουσία και στη συνέχεια προκήρυσσε εκλογές, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα κυριαρχούσε και εκλογικά, γιατί στην αίγλη της Αντίστασης θα είχε προστεθεί και το ακαταμάχητο δεδομένο της νίκης. Αυτό δεν συνέβη, αλλά όντως το ΕΑΜ είχε πολλά πλεονεκτήματα έναντι του αντικομμουνιστικού μπλοκ. Είχε ήδη διαμορφώσει συμμαχία με κόμματα, κινήσεις και προσωπικότητες, διέθετε χιλιάδες αφοσιωμένα στελέχη, είχε στα χέρια του την τρομερή δύναμη του ΕΛΑΣ. Το μόνο που έλειπε ήταν η ολοκλήρωση της πορείας, δηλαδή η κατάληψη της εξουσίας, αλλά καθώς αυτό δεν έγινε όταν έπρεπε, τα πλεονεκτήματα ακυρώθηκαν ένα προς ένα.

Η ανάπτυξη του ΕΑΜ, υπό την καθοδήγηση του ΚΚΕ, υπήρξε καταπληκτική και η δράση του επίσης. Οι δυνάμεις της αστικής τάξης, ας το δεχθούμε σχηματικά, υπέστησαν συγκλονιστική ήττα από το ΕΑΜ – ΕΛΑΣ, δεν μπόρεσαν να στεριώσουν στρατιωτικά και πολιτικά. Στις δυνάμεις αυτές πρέπει να συμπεριλάβουμε ευρύτατες αντικομουνιστικές, φιλοβασιλικές, συντηρητικές λαϊκές μάζες. Ήταν εμφανής, από κάποιο σημείο και μετά, η διάρρηξη του κοινωνικού ιστού, για πολιτικούς λόγους – εφ΄ όσον την εξουσία την κατέκτησαν de facto οι ηγέτες του ΚΚΕ. Η εξουσία αυτή ήταν, όπως ήδη ανέφερα, άκρως ανατρεπτική για την λεγόμενη καθεστηκυία τάξη, άρα, μοιραία, αυτή θα αναζητούσε μια απάντηση. Είχαμε δηλαδή, κατά τη διάρκεια της κατοχής, στην κατεχόμενη Ελλάδα, από τη μια το ΕΑΜ, δηλαδή το ΚΚΕ – και από την άλλη τους Γερμανούς. Οι Γερμανοί προσπάθησαν με κάθε τρόπο να αντιμετωπίσουν τον ΕΛΑΣ, που τους έκανε τη ζωή δύσκολη στην ύπαιθρο και ο προσφορότερος τρόπος ήταν να δημιουργήσουν ένοπλα αντιεαμικά τμήματα, τα περίφημα Τάγματα Ασφαλείας. Με τον τρόπο αυτόν υποστασιοποιήθηκε ο αντίπαλος πολιτικός και συνάμα στρατιωτικός πόλος και το αποτέλεσμα ήταν ότι η προσχώρηση του πληθυσμού στα Τάγματα υπήρξε μαζική. Στα Τάγματα δεν προσχωρούσαν μονάχα μεμονωμένοι πολίτες, αλλά και ολόκληρα χωριά, ολόκληρες περιοχές.

Ωστόσο, τίθεται το ερώτημα: Το ΚΚΕ ήθελε την εξουσία; Ήθελε το ΚΚΕ να κατακτήσει την εξουσία στην Ελλάδα, όχι μόνο ως προοπτική, μέσα στην Κατοχή, αλλά και μετά την απελευθέρωση, ως τη Βάρκιζα; Γιατί μετά τη Βάρκιζα το ερώτημα είχε μόνο φιλολογική σημασία. Η απάντηση είναι πως όχι. Εννοείται ότι αυτό δεν το είχε πάρει κανείς είδηση τότε, πέρα από τη στενή ηγετική ομάδα… Χιλιάδες κομμουνιστές και λαϊκοί αγωνιστές σκοτωνόντουσαν και σκότωναν για τη λαϊκή εξουσία, δηλαδή την εξουσία του ΚΚΕ, και η ηγεσία του δεν την ήθελε αυτήν την εξουσία, επειδή δεν την ήθελε η Σοβιετική Ένωση. Είναι η μόνη λογική εξήγηση που μπορούμε να δώσουμε. Αλλιώς δεν εξηγούνται οι απανωτές ανεξήγητες ενέργειες της ηγεσίας, επί σειρά ετών. Αν δεν το δεχτούμε αυτό, ότι στην πραγματικότητα οι ηγέτες του ΚΚΕ δεν ήθελαν την εξουσία, τότε απομένουν οι εξής δύο εκδοχές: Είτε ήταν τρελοί, είτε ήταν πράκτορες των Άγγλων. Αλλά και οι δυο αυτές εκδοχές δεν μπορούν να σταθούν.

Υπήρχε μια χρόνια υστέρηση, λόγω της δικτατορίας του Μεταξά στις λαϊκές διεκδικήσεις. Ήρθε ο πόλεμος και η Κατοχή, ήρθε η μαύρη πείνα το χειμώνα του 41, μεγάλες μάζες ήρθαν σε απόγνωση και ριζοσπαστικοποιήθηκαν, έφτασαν στο σημείο να ακούνε ακόμα και για κομμουνισμό χωρίς να τινάζονται. Οι μάζες αυτές ήταν η άφθονη πρώτη ύλη για την πολιτική του ΕΑΜ, τους νέους θεσμούς και την μελλοντική ‘λαοκρατία’. Τα στελέχη του ΚΚΕ ξαφνικά βρέθηκαν επικεφαλής ενός τεράστιου λαϊκού ρεύματος, το οποίο όμως δεν μπορούσε σε καμιά περίπτωση να κυριαρχείται από καθαρόαιμες κομμουνιστικές αντιλήψεις. Η ηγεσία του Κόμματος ήταν ανίκανη να διακηρύξει μια καθαρή γραμμή πάνω σ΄ αυτό το καίριο ζήτημα της προοπτικής, ακριβώς γιατί γνώριζε τι ήθελε η Σοβιετική Ένωση, ενώ παράλληλα παρασυρόταν από τη δυναμική του ΕΑΜ. Αναπόφευκτα λοιπόν οι κομμουνιστές που δρούσαν στο ΕΑΜ χωρίστηκαν σε επαναστάτες που ήθελαν την εξουσία για το ΕΑΜ και το Κόμμα, όταν θα έφευγαν οι Γερμανοί και σε μετριοπαθείς, ας πούμε, που προτιμούσαν τη συνεργασία με τα άλλα κόμματα του ΕΑΜ και τους Βρετανούς. Οι δυο γραμμές, εντελώς αντιδιαμετρικές και αλληλοαποκλειόμενες, είναι ξεκάθαρες σήμερα, δεν ήταν όμως καθόλου ευδιάκριτες τότε. Το δράμα συντελέστηκε εξαιτίας του ότι εφαρμοζόντουσαν ταυτόχρονα και οι δύο. Στην πρώτη κατηγορία αναμφίβολα κορυφαίος είναι ο Άρης Βελουχιώτης, στη δεύτερη η ηγετική ομάδα –ειδικά το μοιραίο δίδυμο Ιωαννίδη και Σιάντου. Η επιλογή των τελευταίων δεν ήταν ξεκάθαρη, ταλαντευόντουσαν ανάμεσα στην πίεση της λαϊκής βάσης και στις συμφωνίες που είχαν κάνει με τους Άγγλους, με σοβιετική υπόδειξη. Αν είχαν επιλέξει μια ξεκάθαρη πολιτική στάση, όποια από τις δύο δυνατές, οι εξελίξεις θα ήταν εντελώς διαφορετικές και το λαϊκό κίνημα θα παρέμενε παντοδύναμο μετά την απελευθέρωση. Καίριο σημείο μιας συνεπούς πολιτικής θα ήταν η αποδοχή της δυνατότητας των μη Εαμικών οργανώσεων να σχηματίζουν ένοπλα σώματα και να δρουν στην ύπαιθρο. Αν υπήρχε η βούληση, τα τεχνικά ζητήματα της συνύπαρξης και της συνεργασίας με τον ΕΛΑΣ θα ήταν εύκολο να αντιμετωπισθούν – και φυσικά οι σχέσεις του ΕΑΜ με τους Άγγλους θα έμπαιναν σε εντελώς διαφορετική βάση.

Αυτό όμως θα ερμηνευόταν ως ιδεολογική και πολιτική υποχώρηση απέναντι στις παλιές, χρεοκοπημένες πολιτικές δυνάμεις και στο βασιλιά. Ενώ η άλλη εφικτή πολιτική, η επαναστατική, ας πούμε, επιλογή του Άρη Βελουχιώτη ήταν σε αντίθεση με την πολιτική της Μόσχας, άρα δεν μπορούσε να εφαρμοστεί με συνέπεια, ως το τέλος.

Το ΚΚΕ βρέθηκε ξαφνικά με τεράστια δύναμη, μέσω του ΕΑΜ. Τι να την κάνει αυτή τη δύναμη; Δεν ήξερε. Δεν υπήρχε πια και η άμεση καθοδήγηση από τη Μόσχα, η Κομιντέρν είχε διαλυθεί και σα να μην έφτανε αυτό κατέφθασε στο βουνό μια στρατιωτική αποστολή από τη Σοβιετική Ένωση, η οποία ευθέως ή πλαγίως δε γνωρίζω, υποδείκνυε στους δυστυχείς παντοδύναμους ηγέτες του ΚΚΕ πως η Ελλάδα ανήκε στη Βρετανική σφαίρα επιρροής, άρα θα έπρεπε να μην τα σπάσουν με τους Άγγλους. Ως τότε η πολιτική του ΕΑΜ έδειχνε προς τα έξω αντιφατική. Εξόντωνε με σύστημα τις λοιπές αντιστασιακές δυνάμεις, εντασσόταν όμως στο συμμαχικό δυναμικό υπό την καθοδήγηση των Άγγλων. Δεν διακήρυττε πως ήθελε την εξουσία με τη βία, μετά την αποχώρηση των Γερμανών, αμφισβητούσε όμως συνεχώς στην πράξη την εξουσία της νόμιμης κυβέρνησης, στην οποία συμμετείχε.

Ήταν η έκφραση στην πολιτική πράξη της εσωτερικής πραγματικότητας των δύο γραμμών. Προφανώς η γραμμή του Άρη είχε την υποστήριξη της συντριπτικής πλειοψηφίας των ένοπλων λαϊκών αγωνιστών και η ηγεσία του ΚΚΕ ήταν υποχρεωμένη από τα πράγματα να πατάει σε δυο βάρκες, μέχρι που ξεσκίστηκε – μαζί της και η αριστερά στο σύνολό της. Αυτή ήταν η πολιτική της ηγεσίας επειδή οι ηγέτες ήταν καλοί κομμουνιστές, ουσιαστικά πολιτικοί αντιπρόσωποι των συμφερόντων της μητέρας – πατρίδας, της Σοβιετικής Ένωσης. Η Σοβιετική Ένωση ήθελε μεν να έχει μέσω του ΚΚΕ επιρροή και παρέμβαση στην Ελλάδα, σεβόταν ωστόσο μέχρις κεραίας τις διεθνείς της δεσμεύσεις, συνεπώς η Ελλάδα ήταν και θα παρέμενε στη Βρετανική σφαίρα επιρροής. Η συμφωνία της Γιάλτας απλώς επισημοποίησε αυτό το αυτονόητο.

Τέλος, ας δούμε αν η ηγεσία του ΚΚΕ είχε άμεσο έλεγχο των πραγμάτων σε τοπικό επίπεδο. Πολλοί υποστηρίζουν ότι η Αντίσταση εξαρχής χαρακτηριζόταν από έλλειψη συγκεντρωτισμού και πολύ μεγάλη τοπική πρωτοβουλία, συνεπώς ήταν αδύνατον να οργανωθεί και να καθοδηγηθεί αποτελεσματικά από το ΚΚΕ. Προσωπικά δε συμμερίζομαι καθόλου αυτή την άποψη. Η ηγεσία του Κόμματος είχε σε όλες τις περιόδους και για όλες τις περιοχές εξουσία δεσμείν και λύειν – και την εξασκούσε. Παρενέβαινε διορθωτικά μονάχα όταν η κατάσταση εκτραχυνόταν υπέρ το δέον, όπως στον Έβρο, ή όταν κάποιος ισχυρός παράγοντας σαν τον Άρη τα έβαζε με κάποιο τοπικό κομματικό στέλεχος που το παράκανε, εξασκώντας τρομοκρατική πολιτική με τα όπλα του ΕΛΑΣ. Όμως, τα στελέχη του ΚΚΕ έδρασαν εξτρεμιστικά στην Κατοχή, δεν ήταν απλές μονάδες. Ο Οδυσσέας, ο Ζόγκος, ο Στάθης και τόσοι άλλοι ήταν επικεφαλής εκατοντάδων και χιλιάδων αγωνιστών, τους οποίους κατέστησαν συνενόχους στα πολιτικά τους εγκλήματα, γιατί τους χρησιμοποίησαν ως φυσικούς αυτουργούς σε αυτά. Οι αγωνιστές αυτοί έδρασαν με ενθουσιασμό και πολιτική αφέλεια, το αποτέλεσμα όμως ήταν ότι χρεώθηκαν προσωπικά με έναν ή πολλούς φόνους, με συλλήψεις και ξυλοδαρμούς αντιπάλων, πυρπολήσεις σπιτιών, πλιάτσικο κλπ.

Οι πρώτες συγκρούσεις του Εμφυλίου

Μέσα σ’ ένα τέτοιο σκηνικό άρχισαν οι συγκρούσεις, καταρχήν στην Πελοπόννησο. Οι πρώτες σοβαρές συμπλοκές ΕΛΑΣ – δεξιών (το «δεξιών» κατά σύμβαση. Πιο σωστός, ίσως, είναι ο όρος «αντικομμουνιστικών») ένοπλων τμημάτων, τα οποία δεν είχαν ακόμα καμιά σχέση με τις κατοχικές δυνάμεις, αλλά είχαν καθαρά αντιστασιακή αποστολή, υπό την άμεση καθοδήγηση των Άγγλων, έγιναν στα τέλη Ιουλίου του ΄43, με νίκη του ΕΛΑΣ, όπως γινόταν σχεδόν πάντοτε στη συνέχεια. Από τους αιχμαλώτους, ο λοχαγός Θεοχαρόπουλος και ο υπενωμοτάρχης Παπαδάμης δολοφονήθηκαν από τους Ελασίτες, ενώ μεταφέρονταν προς τον Αυλώνα. Σε επόμενη συμπλοκή, στην Τριφυλία, σκοτώθηκαν άλλοι 15 κι από τις δύο πλευρές. Ακολούθησαν κι άλλες αιματηρές αντιπαραθέσεις, αποκαλύφθηκε το μυστικό σύμφωνο συνεργασίας του συνταγματάρχη Παπαδόγκωνα με τους Ιταλούς (το οποίο αποδεικνύεται εκ των υστέρων πλαστογραφημένο), γεγονός που πάγωσε τους αντικομμουνιστές και έδωσε το «ηθικό πλεονέκτημα» στο ΕΑΜ . Με το ‘Σύμφωνο Ενότητας’ που υπογράφθηκε στο Δυρράχι φάνηκε ότι βρέθηκε ένας τρόπος συνύπαρξης, με τον ΕΛΑΣ να επικρατεί κατά κράτος. Αλλά τη συμφωνία αυτή την επέκρινε έντονα (και την επικρίνει ακόμα και σήμερα) η αντιεαμική παράταξη, διότι, κατ’ αυτήν, παρέδωσε τον έλεγχο της Πελοποννήσου στον ΕΛΑΣ, ως μη όφειλε. Από την άλλη πλευρά, είναι χαρακτηριστικό ότι λίγο μετά τη συμφωνία, ο Μπλάνας, Γραμματέας του Πελοποννησιακού Γραφείου του ΚΚΕ, ανακοίνωσε ότι η Κεντρική Επιτροπή του Κόμματος απέρριψε το σύμφωνο του Δυρραχίου ‘γιατί έδινε υπόσταση στην αντίδραση’. Που σημαίνει ότι το ΚΚΕ αποφάσισε πως δεν υπήρχε χώρος για παρουσία άλλης ένοπλης ομάδας, πέρα από τον ΕΛΑΣ και ότι αυτό θα το επέβαλε με τη δύναμη των όπλων.

Εντελώς φυσιολογικά, λοιπόν, η εμφύλια διαμάχη συνεχίστηκε. Στις 16 Σεπτεμβρίου 1943, στο χωριό Καστρίτσι της Αχαΐας έγινε σύγκρουση, με 2 νεκρούς Ελασίτες. Το δεξιό απόσπασμα αφοπλίστηκε και ο επικεφαλής του υπολοχαγός Δροσόπουλος πέρασε μαζί με τους ανθυπολοχαγούς Νηγιάννη και Σκαρτσίλα ‘στρατοδικείο’ και οδηγήθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα, στις 22 Σεπτεμβρίου, στα Μελίσσια Αιγιαλείας. Οι δεξιοί αξιωματικοί, Καραχάλιος, Βρεττάκος και άλλοι, συνέχισαν να μην υποτάσσονται και να αντιπαρατίθενται με τα όπλα στον ΕΛΑΣ. Τελικά εξοντώθηκαν από τον ΕΛΑΣ, είτε σε ένοπλες συγκρούσεις, είτε μετά από ‘δίκη’. Αξίζει να αναφερθεί η ‘δίκη’ και η εκτέλεση 11 αιχμαλώτων από την ομάδα Βρεττάκου, στο μοναστήρι της Τίμιοβας. Είναι πια αναπόφευκτο να επανδρωθούν μαζικά τα Τάγματα Ασφαλείας των Γερμανών και ο εμφύλιος να πάρει αγριότερες διαστάσεις. Τα Χριστούγεννα του ΄43, μετά από εμφύλια σύγκρουση στους Μολάους, οι νικητές, ως συνήθως ο ΕΛΑΣ, περάσανε από ‘δίκη’ τους αιχμαλώτους των Ταγμάτων και εκτέλεσαν 33. Μεγάλη εμφύλια σύγκρουση έγινε στις 24 Φεβρουαρίου του ’44, κοντά στην Πάτρα, με νέα ήττα των Ταγμάτων: 13 νεκροί και 39 αιχμάλωτοι – δε γνωρίζω τι απόγιναν. Οι συλλήψεις, τα στρατόπεδα για τους ‘αντιδραστικούς’, οι εκτελέσεις ‘προδοτών’ βρίσκονταν στην ημερήσια διάταξη. Με εξίσου άγριο και ανελέητο τρόπο, δρούσαν οι Ταγματασφαλίτες μέσα στις πόλεις, μόνο που αυτοί επειδή είχαν στις τάξεις τους πολλά κοινωνικά κατακάθια έκαναν ακόμα πιο συστηματικά πλιάτσικο, βιασμούς και εξευτελισμούς όσων είχαν την ατυχία να πέφτουν στο δρόμο τους. Ο λαός υφίστατο τα πάνδεινα, μη λησμονάμε τους Γερμανούς και τα τρομερά τους αντίποινα εις βάρος των αμάχων. Ήταν ήδη ολοφάνερο ότι όταν έφευγαν αυτοί, οι δυο οπλισμένοι ‘στρατοί’ θα αντιπαρατίθεντο χωρίς όρια, στο όνομα της «λαοκρατίας» και του αντικομμουνισμού, αντίστοιχα.

Η λογική του ταξικού Εμφυλίου λειτουργούσε από μόνη της και δεν μπορούσε καμιά δύναμη να τη σταματήσει. Όχι μόνο δεν προσπάθησαν να σταματήσουν την τραγική μοίρα που ερχόταν καταπάνω στον τόπο, αντίθετα, όλοι την τροφοδοτούσαν με αίμα. Από την άνοιξη του ΄44 είχαμε σημαντικές εξελίξεις. Στις 22 Απριλίου έφτασε στην Πελοπόννησο ο Άρης Βελουχιώτης. Με την καταλυτική του παρουσία τα κατάφερε και τους επόμενους μήνες ο ΕΛΑΣ αναβαθμίστηκε οργανωτικά, από άποψη επιμελητείας και εφοδίων, κυρίως όμως ισχυροποίησε κατά πολύ τη στρατιωτική του παρουσία. Παράλληλα, όπως ισχυρίζονται οι συγγραφείς που τον θαυμάζουν, ο Άρης προσπάθησε να περιορίσει την ‘επαναστατική’ τρομοκρατία εις βάρος των χωρικών, γιατί ο αέρας της εξουσίας που χάριζαν τα όπλα του ΕΛΑΣ και η πολιτική υπεροχή του ΕΑΜ είχε πάρει τα μυαλά από πολλούς τοπικούς δερβέναγες του ΚΚΕ, οι οποίοι δρούσαν ανεξέλεγκτα – και από πολιτική άποψη καταστροφικά εις βάρος της πολιτικής ακτινοβολίας του ΕΑΜ. Από την άλλη μεριά, ο Βελουχιώτης προσδιόρισε ως αντίπαλο άξιο άμεσου θανάτου τους Ταγματασφαλίτες και τους παντοειδείς συνεργάτες των Γερμανών. Παραμένει εξαιρετικά αμφίβολο αν η «γραμμή Βελουχιώτη» εφαρμόστηκε στην πράξη. Οι δραματικές εξελίξεις μετά την αποχώρηση των Γερμανών, συνηγορούν υπέρ του αντιθέτου.

Στο ΕΑΜ υπήρχε από τότε αναγνώριση του προβλήματος. Οι νουνεχείς άνθρωποι στις τάξεις του δεν ήταν δύσκολο να καταλάβουν που οδηγούσε η νετσαγεφική «επαναστατικότητα» των καθοδηγητών του ΚΚΕ. Είναι χαρακτηριστική η απόφαση στη Συνδιάσκεψη του ΕΑΜ, στη Στρέζοβα, όπου διαπιστώθηκε ότι: ‘…Στη μεγάλη πορεία του αγώνα μέσα στο Μοριά σημειώθηκαν σοβαρά λάθη μας και αδυναμίες που επηρεάσανε την παραπέρα ανάπτυξή του…’ Ήταν ήδη γνωστή η επαναστατική (ουσιαστικά: εγκληματική) δράση στελεχών όπως ο Κώστας Ζησιάδης, Γραμματέας του ΕΑΜ στην Αρκαδία, ο οποίος μέχρι να αντικατασταθεί έκανε σημεία και τέρατα. Ή ο Τάσος Ζερβός που εκτέλεσε, μεταξύ διάφορων ‘προδοτών’ και αθώους ανθρώπους στην Κορακόβρυση και τον Φενεό, ενώ στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του ΕΑΜ, στη Βαλιμή είχε φυλακίσει ακόμα και στελέχη του ΕΑΜ. Ή ο Σπύρος Ζόγκος, άλλο στέλεχος του ΚΚΕ, υπεύθυνος στο στρατόπεδο κρατουμένων στο Μαυρίκι Αιγιαλείας, ο οποίος δολοφόνησε εκτός των άλλων και τον Στεφανόπουλο, από τους πρώτους που βγήκαν στο βουνό, γιατί ήταν τροτσκιστής. Σε άλλο στρατόπεδο του ΕΑΜ, στον Αϊ Γιώργη Κυνουρίας, ο διοικητής Κόδρος Γρηγορίου είχε πάρει διαταγή να εκτελεστούν οι εκατό κρατούμενοι, άμα έφταναν εκεί οι Γερμανοί και δεν μπορούσε να τους πάρει μαζί του. Το έγκλημα απέτρεψε, κατά μία εκδοχή, ο Ευάγγελος Μαχαίρας, αυτός που έγινε μετέπειτα πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Εαμίτες χρησιμοποιούσαν κάθε επίπεδο βίας. Σε τέτοιο βαθμό, ώστε να υπάρχουν αποφάσεις οργάνων του ΕΑΜ που προσπαθούν εναγωνίως να αποτρέψουν τα βασανιστήρια ή τον μαρτυρικό θάνατο των κρατουμένων, έστω κι αν αυτοί είναι ‘προδότες’. Οι κρατούμενοι στα στρατόπεδα του ΕΑΜ υφίσταντο πρωτόγονα βασανιστήρια για να ‘μαρτυρήσουν’ Κυριαρχούσαν η προδοτοφοβία και η χαφιεδομανία… Αυτές οι δηλητηριώδεις αντιλήψεις κυριολεκτικά θέρισαν κόσμο – και πάρα πολλούς αγωνιστές της Αντίστασης, αλλά και κομματικά μέλη. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στις εκκαθαρίσεις των τροτσκιστών και άλλων ιδεολόγων του μαρξισμού, τους οποίους το ΚΚΕ θεωρούσε ως επικίνδυνους εχθρούς και τους εξόντωνε χωρίς οίκτο.

Το «επαναστατικό μοντέλο» του Μωριά εφαρμοζόταν, όπως ήταν επόμενο, μιας και επρόκειτο για κεντρική πολιτική επιλογή, και σε πολλές άλλες περιοχές. Στο Βάλτο, στη Λιβαδειά δηλαδή, ο «Ροβεσπιέρος» της Πολιτοφυλακής τρομοκρατούσε τα χωριά. Τα ίδια στη δυτική Μακεδονία, στον Έβρο, στη μισή Στερεά Ελλάδα… Στα μέσα του 1944 οι χωρικοί φοβόνταν πολύ το ΕΑΜ για να κάνουν κάτι εναντίον του – και πολλοί πήγαιναν στα Τάγματα, ειδικά στις περιοχές που το ΕΑΜ είχε αναπτύξει παρόμοια δράση.

Οι εκκαθαρίσεις που έκανε το ΚΚΕ μέσω του ΕΑΜ σε καμιά περίπτωση δεν περιορίζονταν στους συνεργαζόμενους με τους Γερμανούς: η «ταξική» επανάσταση πολλαπλασίαζε τους στόχους! Όσο περνούσε ο καιρός η μπάλα έπαιρνε και όσους δεν έμπαιναν στο ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ. Για τα στελέχη του ΕΑΜ, δηλαδή του ΚΚΕ, το ΕΑΜ ήταν η μοναδική γνήσια αντιστασιακή οργάνωση, όλες οι υπόλοιπες ταυτιζόντουσαν με την ‘αντίδραση’ και έπρεπε να εκκαθαρίζονται. Τα αποτελέσματα ήταν αναπόφευκτα. Η χώρα γέμισε ‘συνωμότες’, ‘προδότες’ και ‘αντιδραστικούς’. Ολόκληρες οικογένειες, χωριά ολόκληρα χαρακτηρίστηκαν έτσι και ξεκληρίστηκαν, κάηκαν, πλιατσικολογήθηκαν από τον ΕΛΑΣ. Σε αυτές ακριβώς τις περιοχές παρατηρήθηκε εκρηκτική ανάπτυξη των Ταγμάτων Ασφαλείας. Υπήρχε κομματική κατεύθυνση, γραμμή, για την εκτέλεση όλων όσων πήγαιναν στα Τάγματα Ασφαλείας, πράγμα που τότε το θεωρούσαν αυτονόητο, αλλά και των οικογενειών τους, που δεν είναι το ίδιο αυτονόητο. Μετά ερχόταν το ξεκαθάρισμα των αντιδραστικών, δηλαδή όλων όσοι αμφισβητούσαν την εξουσία του ΕΑΜ, δηλαδή του ΚΚΕ. Αυτά δεν αφορούσαν μεμονωμένες περιπτώσεις ή ενέργειες κάποιου ακραίου κομματικού, ήταν η επίσημη πολιτική του κόμματος και αφορούσε το σύνολο της χώρας. Για παράδειγμα στις Αργολίδα – Κορινθία τον χειμώνα του 43 ο ΕΛΑΣ είχε εξοντώσει αρκετές δεκάδες ανθρώπους, πριν εμφανιστούν τα Τάγματα Ασφαλείας στην περιοχή, ενώ είχε εγκαταστήσει τρία στρατόπεδα συγκέντρωσης ‘αντιδραστικών’ κοντά στα χωριά Μπόρσα, Λίμνες και Χέλι. Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν απλώς ‘ύποπτοι’ ή αντιπαθούντες το ΕΑΜ και τον τρόπο που κυβερνούσε τα χωριά που ήλεγχε. Η κατάσταση έγινε τραγική όταν την άνοιξη και το καλοκαίρι του 44, οι Γερμανοί και τα Τάγματα έκαναν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στις επαρχίες. Το ΕΑΜ αντέδρασε με κατακόρυφη άνοδο της επαναστατικής τρομοκρατίας, έγιναν δεκάδες συλλήψεις και εκτελέσεις χωρικών. Κι όταν έφυγαν οι Γερμανοί πολλά ‘προδοτικά’ χωριά πλήρωσαν βαρύ τίμημα, όπως το Χέλι και το Γκέρμπεσι, όπου εκτελέστηκαν δεκάδες άτομα.

Από το ΕΑΜ είχαν δημιουργηθεί πολλά στρατόπεδα συγκέντρωσης για τους λεγόμενους αντιδραστικούς, γιατί εδώ που τα λέμε οι συνεργάτες των Γερμανών δεν ήσαν αφελείς να τριγυρίζουν στις περιοχές του ΕΑΜ, έμεναν κοντά στους Γερμανούς για ασφάλεια. Πολλές φορές η τιμωρία αφορούσε ολόκληρα χωριά, όπως το Βαλτέτσι στην Αρκαδία, εκεί που έδωσε μάχη ο Κολοκοτρώνης το 1821. Το Βαλτέτσι δεν ακολούθησε το ΕΑΜ, υποστήριξε τα Τάγματα. Ουσιαστικά τους έδωσαν όπλα για αυτοάμυνα, αφού οι τσοπαναραίοι του ήταν εναντίον της φορολογίας που ήθελε να τους επιβάλλει το ΕΑΜ. Άρα το χωριό ήταν ‘αντιδραστικό’ και καταδικασμένο. Ο ΕΛΑΣ εξεστράτευσε εναντίον του, και στις 15 Ιουνίου 1944 το κατέλαβε, παρά την άμυνα που προέβαλαν οι Βαλτετσιώτες. Αποτέλεσμα: 46 νεκροί χωριάτες στη μάχη, συν μερικοί Αραχαμιταίοι. Ακολούθησε ‘στρατοδικείο’ στη Δημητσάνα, όπου εκτελέστηκαν καμπόσοι. Πάρθηκαν όμηροι, εκ των οποίων εκτελέστηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Φενεού άλλοι 19, μεταξύ των οποίων ένα νεογέννητο βρέφος που έκλαιγε και ενοχλούσε τους δεσμοφύλακες. Τελικός απολογισμός περί τους 100 σκοτωμένοι στη μάχη ή δολοφονημένοι. Εννοείται ότι έγινε συστηματικό πλιάτσικο του χωριού: Οι Ελασίτες πήραν μαζί τους χιλιάδες γιδοπρόβατα και μερικές εκατοντάδες αγελάδες και μοσχάρια. Κάηκαν και καμιά τριανταριά σπίτια. Η ταξική επανάσταση, υπό αντιστασιακό μανδύα, στην πράξη! Σημειωτέον ότι επιτελικός νους και επικεφαλής της επιχείρησης του ΕΛΑΣ κατά του Βαλτετσίου ήταν ο ίδιος ο Άρης Βελουχιώτης.

Ο Οδυσσέας του Έβρου

Η περίπτωση του Έβρου είναι χαρακτηριστική και εντελώς αντιπροσωπευτική για τον ταξικό κατοχικό Εμφύλιο. Το νομό Έβρου τον κατείχαν εξαρχής οι Γερμανοί, αντίθετα με την ανατολική Μακεδονία και την υπόλοιπη Θράκη που τις είχαν οι Βούλγαροι. Εκεί έδρασε ο Οδυσσέας. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες ήταν εντυπωσιακή μορφή, ασκητικός, επιβλητικός, γεννημένος ηγέτης, αν και χωρίς ιδιαίτερη μόρφωση. Με τα φτωχά του μέσα, αλλά με ατσάλινη αποφασιστικότητα που του έδινε ο αρχηγός, το ΕΑΜ Έβρου τα έβαλε στην αρχή με τους μαυραγορίτες της περιοχής. Μέλη του ΕΑΜ πήγαιναν και κολλούσαν καταλόγους με τις επιτρεπόμενες από αυτούς τιμές των τροφίμων σε τοίχους και μαγαζιά. Οι μαυραγορίτες γέλασαν, αλλά τα γέλια τους κόπηκαν απότομα, όταν ο Οδυσσέας άρχισε τις εκτελέσεις όσων από δαύτους δεν συμμορφωνόντουσαν. Ως δια μαγείας οι τιμές των τροφίμων διορθώθηκαν και ο Οδυσσέας έγινε λαϊκός ήρωας στον Έβρο.

Η επιτυχία αυτή είχε συγκλονιστική επίδραση στην άνοδο της επιρροής του ΕΑΜ, αλλά ο Οδυσσέας έκανε το κρίσιμο βήμα και άρχισε να μιλάει ανοιχτά για την ανάγκη εξόντωσης των ‘ψευτοδημοκρατών, αυτών των αποβρασμάτων που θέλουν το κακό του λαού’. Ορισμένοι από τους τοπικούς ηγέτες του ΕΑΜ αντέδρασαν σ΄ αυτή την καταστροφική πολιτική, αλλά ο ατσαλένιος ιδεολόγος Οδυσσέας δεν δίστασε: Στις αρχές του 1944 συνέλλαβε τον σημαντικότερο απ΄ τους αντιρρησίες, τον ταγματάρχη Σταθάτο, τοπικό ηγέτη του ΕΛΑΣ, και κάμποσους ακόμα και τους προσήγαγε σε ‘Λαϊκό δικαστήριο’. Δεν γνωρίζω με λεπτομέρειες τι ειπώθηκε στη δίκη, αλλά το αποτέλεσμα μιλάει από μόνο του: Ο Σταθάτος και οι συναγωνιστές του βρέθηκαν ένοχοι προδοσίας και ξυλοκοπήθηκαν μέχρι θανάτου. Τους έκοψαν τα κεφάλια και τα εξέθεσαν σε κάποιο σταυροδρόμι, προς παραδειγματισμόν… Ο δρόμος ήταν τώρα ελεύθερος για να εφαρμόσει ο Οδυσσέας το επαναστατικό του πρόγραμμα. Συγκρότησε ειδικό ‘Τάγμα Θανάτου’, στο οποίο δίνονταν τα ονόματα των προδοτών του λαού που έπρεπε να εκτελεί. Σε κάποια περίπτωση δημιουργήθηκαν διχογνωμίες για ορισμένα από τα ονόματα του καταλόγου, ανάμεσα στα μέλη του Τάγματος. Τότε ο Τηλέμαχος, ο διοικητής τους, αυθεντικός ιδεολογικός υιός του Οδυσσέα, τους το ξέκοψε, λέγοντας ότι ‘μακροπρόθεσμα δεν θα βλάψει αν σκοτωθούν και λίγοι αθώοι, προκειμένου να γίνουν ορισμένα πράγματα για την επανάσταση’.

Ήταν επόμενο ο Έβρος να μεταβληθεί σε κόλαση. Μετά το θάνατο του ταγματάρχη Σταθάτου οι συνθήκες στην περιοχή Έβρου χειροτέρεψαν πολύ γρήγορα. Εκατοντάδες άνθρωποι δολοφονήθηκαν από τον Οδυσσέα και τους άντρες του. Ανάμεσα στους πολλοί γιατί είχαν μόνο και μόνο εκφράσει την ανησυχία τους για τις πράξεις των ανταρτών. Γιατί κάποιος αντάρτης είχε προηγούμενα μαζί τους. Γιατί ο Οδυσσέας τους υποψιαζόταν για αγγλόφιλους. Γιατί …έτσι! Κάποιος Εβρίτης του ΚΚΕ, που είχε προς στιγμήν αποφύγει το μαχαίρι του Οδυσσέα, έκανε το δύσκολο και επικίνδυνο ταξίδι ως τη δυτική Μακεδονία για να συναντήσει στελέχη του κόμματος. Τους βρήκε, τους εξιστόρησε τα κατορθώματα του Οδυσσέα και επέστρεψε στον Έβρο μαζί με τον νέο αρχηγό για το ΕΑΜ Έβρου, τον Αθηνόδωρο.

Οι οδηγίες που είχε ο Αθηνόδωρος περιλάμβαναν και την αυτονόητη εντολή εξόντωσης του Οδυσσέα. Πράγματι, κινήθηκε αστραπιαία και τον συνέλαβε. Επειδή τα προσχήματα είχαν πάντα μεγάλη σημασία, τον πέρασε από ‘Λαϊκό δικαστήριο’, στη Λευκίμμη, το οποίο φυσικά τον βρήκε ένοχο, ότι ήταν ‘εχθρός του Κόμματος και του Λαού’. Ο μόλις χθεσινός παντοδύναμος ηγέτης τουφεκίστηκε αμέσως και ο μακρύς κατάλογος που είχε συντάξει, με τα ονόματα εκατοντάδων μελλοθανάτων, δεν υλοποιήθηκε. Ο Οδυσσέας στην απολογία του, σαν καλός κομμουνιστής, υποστήριξε ότι το Κόμμα έχει δίκιο που τον εκτελεί!

Επίλογος

Εκτός από τους νεκρούς, που – υποθέτω – περνάνε αυτοδικαίως σε ένα πεδίο απαθείας, όλοι οι εναπομείναντες ήτανε ταυτόχρονα νικημένοι. Δεξιοί και αριστεροί, οι πατεράδες και οι παππούδες μας σφαχτήκανε επιδιώκοντας το ίδιο ακριβώς πράγμα: και οι δύο πιθανότητες, σοσιαλισμός και καπιταλισμός, είναι εκδοχές του ιδίου, του δυτικού παραδείγματος. Αυτού που χρεοκόπησε παταγωδώς στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού, αυτού που οδηγεί ολόκληρο τον υπόλοιπο πλανήτη σε πολιτικό και οικολογικό αδιέξοδο. Για ένα πουκάμισο αδειανό… Η ζωή κάνει κύκλους, η ιστορία κάνει κύκλους, οι άνθρωποι νομίζουν ότι κινούν την ιστορία προς τα εμπρός, ώσπου ξαφνικά συνειδητοποιούν ότι αυτή έχει γυρίσει πίσω και από το σημείο εκκίνησης. Ο μύθος του Σίσυφου είναι ο κατ’ εξοχήν ιστορικός μύθος.
Τελευταια σχολια
Πάνος στο Η ταξική φύση του Εμφυλίου στα…
M στο Η έλλειψη ιδιωτικής πισίνας δη…
καραμπασ κωστασ στο Τα ελληνικά στρατά στο Αφγανισ…
Ερσυλία Μόσχου στο Η έλλειψη ιδιωτικής πισίνας δη…
Παπούλης στο Τα ελληνικά στρατά στο Αφγανισ…
essex green στο Ποιός ευθύνεται για την υπερθέ…
M στο Τα ελληνικά στρατά στο Αφγανισ…
Πάνος στο Η ταξική φύση του Εμφυλίου στα…
Άλογο του Καλλιγούλα στο Η ταξική φύση του Εμφυλίου στα…
Belbo στο Παγκόσμια απογοήτευση για τον …
δεξιος στο Τα ελληνικά στρατά στο Αφγανισ…
Πάνος στο Ποιός ευθύνεται για την υπερθέ…
Πάνος στο Τα ελληνικά στρατά στο Αφγανισ…
δεξιος στο Τα ελληνικά στρατά στο Αφγανισ…
omadeon στο Ποιός ευθύνεται για την υπερθέ…
Προσφατη παραγωγη

* Το πόρισμα Τσεβά για το Πολυτεχνείο
* Η Βραζιλιάνικη ύβρις
* Ο ΟΗΕ καταδίκασε το Ισραήλ για τις βιαιότητες (τις σφαγές) του περασμένου χειμώνα. Η Ελλάδα απείχε.
* Τα ελληνικά στρατά στο Αφγανιστάν βγαίνουν από τη λούφα και μπαίνουν στην «καυτή ζώνη»
* Η έλλειψη ιδιωτικής πισίνας δημιουργεί προβλήματα νομικής φύσεως
* Είναι με τα καλά τους οι Βραζιλιάνοι φοιτητές;
* Με τροφική δηλητηρίαση ο Σαμαράς
* Πολιτική σκέψη για την Οικολογία και την Αριστερά
* Για τα γενέθλιά μου, θέλω το my way
* Το άλλο Τείχος
* Γιατί δεν υπογράφουμε την επιστολή “αλλάξτε πολιτική για τα “ναρκωτικά”
* Αντωνάκης + Δημητράκης = Ντόρα γιόκ
* Έλέγχος 2011. Ελαφρώς ακατάλληλον
* Παρακαλώ προσδεθείτε! Προσγειωνόμαστε στα Γκαλαπάγκος
* Αξιοκρατική επιλογή Γενικού Γραμματέα στο Υπουργείο Μεταφορών (και διαφόρων άλλων πραγμάτων)

Καλύβα International
English
Español
Deutsch
Français
Italiano
Português
Русский
Български
Română
Polski
中文（简体）
中文（繁體）
Hrvatski
Česky
Dansk
Nederlands
Suomi
हिन्दी
日本語
한국어
Norsk
Svelska
العربية
a
Ετικέτες
25η Μαρτίου costa Navarino ecology FYROM politics Vasko Gligorijević writing Άγιον Όρος Άθως ΑΠΘ Αλέξανδρος Γρηγορόπουλος Αλαβάνος Βατοπέδι Βατοπαίδι Γιάλοβα Δήμος Θερμαϊκού ΕΛΑΣ ΕΣΥ Εκκλησία Εκλογές Ιουνίου Εμφύλιος Επανάσταση 1921 Εφραίμ Θεσσαλονίκη ΚΚΕ Καραμανλής Κύπρος ΛΑΟΣ Μίκης Θεοδωράκης ΝΔ Οικολόγοι Πράσινοι ΠΑΣΟΚ ΠΓΔΜ ΠΟΤΑ Μεσσηνίας Παλαιστίνη Παπαγεωργόπουλος Παπανδρέου Ρωμανού ΣΥΝ ΣΥΡΙΖΑ Σουφλιάς Τσίπρας Ψωμιάδης κυβέρνηση πράσινη ανάπτυξη
Blog Stats

* 1,858,821 hits

24 comments

Comments feed for this article

Νοεμβρίου 7, 2009 στο 12:38 μμ

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

Μπράβο Πάνο !
Ήταν ότι πιο εμπεριστατωμένο και συνάμα συνεκτικό και μετριοπαθές έχω διαβάσει σχετικά . Δεν ξέρω αν η πραγματικότητα ήταν έτσι ακριβώς όπως την περιγράφεις, αλλά είναι πολύ πιο πιθανό να είναι έτσι , παρά όπως λυρικά και επικά παρουσιάζεται ένθεν και ένθεν σαν καλοσκηνοθετημένο σενάριο χολιγουντιανής ταινίας . Η εξέλιξη των γεγονότων και η κοινονικοπολιτική κατάσταση της Ελλάδας 60 χρόνια μετά , μάλλον σε δικαιώνει.

Νοεμβρίου 7, 2009 στο 7:52 μμ

panosjee

Φοβερό άρθρο! Μπράβο!

Νοεμβρίου 7, 2009 στο 11:45 μμ

Πάνος

Παναγιώτη & Πάνο,

όταν γράφω για τον Εμφύλιο, ποτέ δεν είμαι 100% σίγουρος. Ελπίζω να μην έχω πέσει πολύ έξω, σ’ αυτό το ποστ… ;-)

Νοεμβρίου 8, 2009 στο 2:50 πμ

Παπούλης

Έστω και αυτή η ομολογία είναι μια καλή αρχή Πάνο μου ;)

Νοεμβρίου 8, 2009 στο 4:28 πμ

Πάνος

παπούλη,

δεν αρκεί όμως ως άλλοθι για μια ολιγόλογη ατάκα στα σχόλια: έως ότου κάποιος αντικρούσει πειστικά τα γραφόμενα στο ποστ, εξακολουθώ να τα υποστηρίζω… ;-)

Νοεμβρίου 8, 2009 στο 12:14 μμ

δεξιος

Η παρατηρηση που εχω να κανω ειναι οτι οι δυο βαρκες στην τακτικη του ΕΑΜ ηταν αναποφευκτες γιατι δεν ηξεραν την πορεια του πολεμου.
Δηλαδη αν γινοταν αποβαση των Συμμαχων στην Ελλαδα και οχι στην Ιταλια θα συνεχιζαν επιθεσεις σε αλλες ομαδες;
Θα πρεπει να ησαν τρελλοι.Απο την αλλη μερια μπορει οι Αγγλοι να εμπλεκαν αλλου,να μην ενδιαφερονταν τοσο και να εβρισκαν την ευκαιρια που ζητουσαν για καταληψη της εξουσιας.
Στο αλλο ποστ για το Μελιγαλα διατυπωθηκε η απορια γιατι μονο στην Ελλαδα εγινε εμφυλιος.Η απαντηση ισως ειναι απλουστερη απ οσο νομιζουμε-γιατι μονο εδω μπορουσε να γινει.
Στις δυο χωρες που υπηρχε ισχυρο κομμουνιστικο ανταρτικο και τελικα επεκρατησαν οι δυτικοφιλες δυναμεις χωρις εμφυλιο,τη Γαλλια και την Ιταλια υπηρχαν εκατομμυρια Αγγλοαμερικανοι στρατιωτες που πολεμουσαν τους Γερμανους.Δηλαδη τι θα μπορουσαν να κανουν εκει οι ανταρτες;
Η δε μοναδικη χωρα που υπηρχε ισχυρο δεξιο ανταρτικο αλλα τελικα επεκρατησαν οι κομμουνιστες,η Πολωνια,ηταν στο δρομο του σοβιετικου στρατου για το Βερολινο.Παντου αλλου τα οσα εγιναν ηταν φυσιολογικα.

Νοεμβρίου 8, 2009 στο 1:38 μμ

zaphod

Εξαιρετική αναλυση.

Μια δυο παρατηρήσεις:
Το πρόβλημα θα μπορούσε να είχε λήξει μετά τον Δεκέμβριο του ‘44 αν οι πολιτικές ηγεσίες στεκονταν στο ύψος τους. Αντιθέτως και οι αριστεροί έκαναν ανοησίες και το κέντρο με την δεξιά, υπό τις αγγλικές διαταγές, θεώρησαν πως επρεπε να τελειωνουν με την αριστερά στην Ελλάδα. Η Ρωσία συναίνεσε τηρώντας τα συμφωνημένα. Η μεταΔεκεμβριανη “λευκη τρομοκρατία” ώθησε πολλούς αριστερούς (ή “αριστερούς”) στο βουνό πριν καν υπάρξει σκέψη για “2ο αντάρτικο”. Οταν ξεκίνησε ο ΔΣΕ στο Λιτόχωρο, ήδη στην Πελ/σο (την αναφέρω γιατι το ξέρω από πρώτο χέρι) είχαν προκύψει ανταρτοομάδες οι οποίες είχαν αναγκαστει να βγουν στο βουνο

Το πρόβλημα με τις “δύο βάρκες” ήταν λογικό να προκύψει. Αναγκαστικά η ηγεσία έλεγε άλλα στο “λαό” (για να έχει και κάποιο λαϊκό έρεισμα) ενω η Υψηλή Πολιτική της ήταν διαφορετική. Γι αυτο και άλλα συμφωνούσαν με την εξόριστη “κυβέρνηση” και άλλα έκαναν υπό την πίεση των πραγματικών καταστάσεων

“Η τόσο ξεκάθαρη αντίληψη των τότε δεξιών (αντικομμουνιστικών) δυνάμεων δεν είναι δυνατόν να υπήρξε προϊόν μαζικής αυθυποβολής ή προπαγάνδας.”
Δεν ειναι; Εδώ κοτζαμαν χουντα έγινε μετά απο 800 χρονια με πρόσχημα τον επικείμενο εξοπλισμο των κοκκινων με …κονσερβοκούτια! Ο λαός ειναι μεγάλο κορόιδο σε όλες τις πολιτικές κατευθύνσεις :)

“Οι ερευνητές λένε πως ούτε καν την σχετική πλειοψηφία δεν είχε, με εξαίρεση τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία. ”
Αν και διαφωνώ θεωρώντας πως υπήρχε “σχετική” πλειοψηφία σε περισσότερα μερη θα υπενθυμίσω πως δεν απαιτείται κάποια πλειοψηφία της τάξης του 51%. Αυτό που απαιτείται είναι μια ισχυρή, οργανωμένη και αποφασισμένη μειοψηφία. Α, η οποία θα έχει δική της συνεπή πολιτική και εδώ ήταν ένα πρόβλημα. Πολύ καλή η τεκμηρίωση περί της μη θέλησης της (“κόκκινης”) ηγεσίας του ΕΑΜ να αδράξει την εξουσία.

Νοεμβρίου 8, 2009 στο 3:01 μμ

Ενη Καπαζογλου

Παπουλη

Ο Πανος εχει δικαιο. “Take the floor”….. :roll:

Νοεμβρίου 8, 2009 στο 3:23 μμ

Γιάννης

εγώ θα διαφωνήσω -θεωρητικολογώντας πάντα- με το βασικό δίλημμα, όπως η ανάρτηση το παρουσιάζει: ή ταξική ή εθνικοαπελευθερωτική υφή (της αντίστασης) του εάμ/ελας. το έθνικό και το κοινωνικό δεν αντιμάχονται απαραίτητα αναμεταξύ τους. λογικώς η “λαοκρατία” δεν μπορούσε να υφίσταται σε μια υπό γερμανική κατοχή ελλάδα.

ήταν λοιπόν και τα δύο, και ταξική και εθνικοαπελευθερωτική. η ιδέα του έθνους και η ιδιοποίησή του μπορεί να γίνεται τόσο εξαριστερών όσο και εκ δεξιών, το εαμ λοιπόν προέκρινε μια λαϊκή εκδοχή για το περιεχόμενο του έθνους, όχι μια αστική-ολιγαρχική (αφού τότε η δεξιά δεν είχε ακόμα αποδεχτεί την έμμεση δημοκρατία ως ιδανικό πολίτευμα). η “λαϊκή εκδοχή” δεν μπορούσε να αναιρέσει την εθνικοαπελευθερωτική προϋπόθεσή (εκδίωξη των γερμανών) της. ακόμη κι αν, στα λόγια, διακηρύσσονταν άλλοτε η ταξική και άλλοτε η εθνική υφή του αγώνα.

όσο για τις σφαγές έχω να παρατηρήσω ότι η απαίτηση ενός κινήματος για πολιτική ηγεμονία και οι πρακτικές (ένοπλες και τρομοκρατικές) για την απόκτησή της δεν είναι απόδειξη ότι υπερέχει το ταξικό έναντι του εθνικοαπελευθερωτικού ή ότι δεν υφίσταται το δεύτερο στοιχείο. και οι τούρκοι είχαν εμφύλιο στα 1920, ωστόσο ο κεμάλ κατέστειλε με σκληρότητα τους σουλτανικούς (“στρατός του χαλίφη”) κι όλα αυτά στο όνομα της ανεξαρτησίας της τουρκίας.

Νοεμβρίου 8, 2009 στο 9:29 μμ

Παπούλης

Ο Δεξιός ΄δη έχει δώσει την ουσία της απάντησης , η οποία έχει και άλλες ενδιαφέρουσες προεκτάσεις.
Από τη συζήτηση σχετικά με το Μελιγαλά πρό μηνός είχα υποσχεθεί ότι όταν θα είμαι έτοιμος θα ανεβάσω ένα ποστ με ερωτήματα για ιστορικούς και πολιτικούς επιστήμονες. Ο κύριος άξονας αυτών των ερωτημάτων είναι ακριβώς αυτό που τονίζει παραπάνω ο Δεξιός και του βγάζω το καπέλλο ;)

Πάνο
εγώ με την ολιγόλογη ατάκα μου έδειξα απλά ότι για τα λεγόμενα σου εκφράζεις αμφιβολίες … Το ποσοστό βεβαιότητας μένει να το υπολογίσεις ο ίδιος…. ;)

Κα Ένη

να είστε καλά , έλαβα σοβαρά υπόψιν την υπόδειξή σας

Νοεμβρίου 10, 2009 στο 11:09 πμ

Πάνος

Εξακολουθώ να προβληματίζομαι με αυτό το “η ταξική φύση” του τίτλου. Ίσως ταιριάζει καλύτερα το “κοινωνικές αντιθέσεις”. Χωρίς να αλλάζει η ουσία, ότι δηλαδή ο κατοχικός Εμφύλιος υπήρξε (εν μέρει) σύγκρουση και ταξικών συμφερόντων.

Νοεμβρίου 10, 2009 στο 11:28 πμ

Παπούλης

Εδώ Πάνο μου συμφωνούμε …. ;)

Νοεμβρίου 10, 2009 στο 3:51 μμ

LeftG700

Φίλοι της καλύβας ψηλά στο βουνό,

Το ποστ βρίθει ιστορικών γεγονότων, πολλές φορές λεπτομερειακών. Μας προκαλεί όμως μεγάλη απορία το γεγονός πως δεν μπαίνετε στον κόπο να παραθέσετε ούτε μία (αρ. 1) βιβλιογραφική πηγή, όπως συνηθίζεται ακόμα και στα “ερασιτεχνικά” ιστοριογραφήματα του διαδικτύου. Ποιό είναι το σκεπτικό αυτής της παράλειψης;

Τα λέμε.

Νοεμβρίου 10, 2009 στο 4:27 μμ

Πάνος

Left700,

εύκολα μπορείς να διαπιστώσεις (από το URL) ότι το παρόν ποστ είναι το 29ο της ενότητας “Εμφύλιος”. Για τη βιβλιογραφία, λποιπόν, μπορείς να ανατρέξεις σε προηγούμενες αναρτήσεις. Δεν είναι λογικό να επαναλαμβάνεται κάθε φορά. Κατά τα άλλα, μην αγχώνεσαι: για ερασιτεχνική προσπάθεια πρόκειται. ;-)

Νοεμβρίου 10, 2009 στο 6:25 μμ

LeftG700

Φίλε Πάνο,

Ευχαριστούμε για την απάντηση, αλλά μας …υποχρέωσες!

Δηλαδή πρέπει να διαβάσουμε 28(!) προηγούμενα κείμενα για να μάθουμε τις πηγές για το 29; Και άντε, πες ότι το κάνουμε. Πώς θα βγάλουμε άκρη; Γράφεις, ας πούμε, στο 15ο ή στο 22ο ποστ ότι η βιβλιογραφία στην οποία θα βασιστείς για το 29ο που θα δημοσιευτεί προσεχώς είναι αυτή κι αυτή;! Θα τρελαθούμε τελείως;

Φίλε Πάνο, κάθε ποστ έχει και μια αυθύπαρκτη υπόσταση. Μην ταλαιπωρείς λοιπόν τους αναγνώστες σου. Και μην υποσκάπτεις εσύ ο ίδιος την αξιοπιστία των κειμένων σου.

Αυτά, τελείως φιλικά και καθόλου …αγχωμένα -πώς σου ήρθε πάλι αυτό;

Τα λέμε.

Νοεμβρίου 10, 2009 στο 8:08 μμ

Παπούλης

Όρε leftκτλπ

Σε βλέπω και εγώ αγχωμένο ως μη ώφειλες…..

Διάβασε τα υπόλοιπα ποστάκια και το σχετικό σχολιασμό ( καμμιά χιλιάδα σχόλια ) και το συζητάμε πάλι… γιατί εδώ στη καλύβα υποσκάπτουμε συνειδητά την αξιοπιστία των αναρτήσεων μας επειδή εξασκούμε άθλημα και όχι επάγγελμα … :)

( φιλικότατα )

Νοεμβρίου 10, 2009 στο 9:40 μμ

Πάνος

Διευκρίνιση: όχι “καμιά χιλιάδα” αλλά “πολλές χιλιάδες” σχόλια. Και με τεκμηρίωση που καλύπτει τα πάντα, από δύο φορές τουλάχιστον έκαστον (από τα πάντα) ;-)

Νοεμβρίου 11, 2009 στο 1:22 πμ

LeftG700

Φίλοι Πάνο και Παπούλη,

Οι απαντήσεις σας είναι πέραν κάθε σχολιασμού. Επέβαλαν ποστ. Κάθε αντίλογος ευπρόσδεκτος.

Τα λέμε.

Νοεμβρίου 11, 2009 στο 1:33 πμ

Πάνος

Αντίλογος, με την εικονογράφηση και τον τίτλο που χρησιμοποιείς στο ποστ σου; Προφανώς αστειεύεσαι…

Και το ορέον είναι ότι είχα αποφασίσει να μπω στον κόπο να φτιάξω μια short list με βιβλιογραφικές αναφορές για χάρη σου – αλλά με πρόλαβες.

Σου επιστρέφεται λοιπόν ό,τι σου ανήκει – και να σε βλέπουμε σπανίως, όπως έλεγε ο Σκαρίμπας στους αγενείς ή τους βαρετούς επισκέπτες του.

(δε φαντάζομαι να θέλεις παραπομπή και γι’ αυτό…)

Νοεμβρίου 11, 2009 στο 5:51 μμ

Ενη Καπαζογλου

Σημερα στα ΝΕΑ μια δημοσιευση για το ντοκιουμαντερ της ΑΛ. Δημητριου σχετικα με τις “Γυναικες της Αντιστασης” του ΔΣΕ, και τις μετεπειτα διωξεις τους απο το επισημο πλεον ελληνικο Κρατος τη δεκαετια του ΄50.

http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&artid=4545566&ct=4

Νοεμβρίου 11, 2009 στο 10:07 μμ

Πάνος

Επιπλέον, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας το γεγονός ότι οι ναζιστές αποτελούν σήμερα ένα είδος ηθικού μέτρου σύγκρισης ως ενσάρκωση του απόλυτου κακού, με αποτέλεσμα να υφίσταται μια σαγήνη, μια ολόκληρη θεολογία, θα μπορούσε να πει κανείς, που περιστρέφεται γύρω από αυτό το θέμα. Προσωπικά, δεν αισθάνομαι άνετα με αυτό γιατί πιστεύω ότι μας διακρίνει σήμερα μια ροπή προς την υπερβολική ηθικολογία. Και η ηθική γλώσσα υποκαθιστά την πολιτική γλώσσα – κάτι που αποτρέπει την κατανόηση των πραγμάτων. Αν χαρακτηρίσεις τους ναζιστές “κακούς”, εκεί σταματούν και τα περιθώρια της κατανόησης των πράξεών τους».

*

Τα παραπάνω τα λέει ο Μάρκ Μαζάουερ, εδώ: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=4&artId=298458&dt=10/11/2009

(δε χρειάζεται να εξηγήσω γιατί τα σημειώνω…) ;-)

Νοεμβρίου 12, 2009 στο 2:49 μμ

Άλογο του Καλλιγούλα

To post πάσχει όπως και μεγάλο μέρος της πρόσφατης σχετικής φιλολογίας περί του “εμφυλίου” από πλήρη παραγνώριση των γεγονότων. Λ.χ. στην Πελοπόννησο είναι να σαν να μην υπάρχουν οι Γερμανοί και οι Ιταλοί ούτε για αστείο. Να υποθέσω ότι η ανάπτυξη του ΕΑΜ δεν έχει να κάνει τίποτα με αυτούς. Ακόμα πάσχει από σοβαρά λογικά άλματα. Λ..χ. “αξίζει να αναφερθεί η ‘δίκη’ και η εκτέλεση 11 αιχμαλώτων από την ομάδα Βρεττάκου, στο μοναστήρι της Τίμιοβας. Είναι πια αναπόφευκτο να επανδρωθούν μαζικά τα Τάγματα Ασφαλείας των Γερμανών”. Από 11 άτομα που δεν συνεργάζονταν με τον κατακτητή περνάμε σε μαζική συνεργασία με τον κατακτητή. Ζορίστηκαν πολύ για να διαλέξουν προφανώς. Ακόμα και τρομερά χάσματα. Μετά, από τον ταξικό εμφύλιο στην πελοπόννησο πηδάει στον Έβρο. Γιατί, επειδή βολεύει; Η ηπειρωτική ελλάδα που ήταν το κράτος του ΕΑΜ, απουσιάζει τελείως από την συζήτηση. Βγαίνουν συμπεράσματα χωρίς βασικά στοιχεία. Κόπηκε, μετεξεταστέος για τον ερχόμενο Σεπτεμβρη.

Νοεμβρίου 12, 2009 στο 3:00 μμ

Πάνος

“…Ο λαός υφίστατο τα πάνδεινα, μη λησμονάμε τους Γερμανούς και τα τρομερά τους αντίποινα εις βάρος των αμάχων”

Αυτό υπάρχει στο ποστ – αν διαβάσεις προσεχτικά θα το βρεις. Κατά τα λοιπά, χαιρέτα μου τον πλάτανο! ;-)

Νοεμβρίου 12, 2009 στο 8:53 μμ

Πάνος

Στο μεταξύ, μια μάλλον γκροτέσκα συζήτηση, με θέμα το παρόν ποστ, μεταξύ ανθρώπων που αδυνατούν να επικοινωνήσουν και ενός …άλιεν διεξάγεται εδώ:

http://leftg700.blogspot.com/2009/11/blog-post_10.htm